پارچ
لیوان
گیلاس و بستنی خوری
یخدان
چای خوری
کاسه و پیاله
ظرف پذیرایی
بانکه و ظرف تنقلات
ظرف روغن و آبلیمو
تابه فر
دلایل استفاده از ماهیتابه سالم
ماهیتابه اغلب برای سرخ کردن، کباب کردن یا تفت دادن استفاده میشود. این ظروف هنگام آشپزی، در معرض بالاترین درجه حرارت قرار میگیرند. این باعث میشود که مولکولهای درون فلز چند لایه و روکش آن، آزاد شده و ناپایدار شوند.
بهجز چند مدل از ماهیتابهها که به صورت چندلایه ساخته میشوند، مدل های ارزان، بدنهی نازکی دارند که گرما را خیلی مستقیم و شدید به روغن و مواد غذایی موجود در آنها منتقل میکنند. این گرمای شدید باعث ایجاد تغییر کیفیت روغن شده و بخش زیادی از مواد شیمیایی ظرف را در چربی حل کرده و به بدن منتقل میکند. مواد سمی مرتبط با چربیها، مانند کلرهای ارگانیک، PCBها، هیدروکربنها، فتالاتها، بیسفنولها و غیره در بافتهای چربی بدن ما جمع شده و به سختی در ادرار دفع میشوند.
به همین دلیل، یک تابه مناسب، نقش مهمی را در سلامتی افراد ایفا میکنند. زیرا ذرات مواد غذایی که با این ظروف تماس پیدا میکنند، میتواند سریعا به بدن منتقل شده و در صورتی که جنس آن نامرغوب بوده و استاندارد نباشد، میتواند بیشترین سموم را به غذا منتقل کند.
آیا ماهیتابه می تواند شما را مسموم کند؟
با یک ماهیتابه، ما دچار مسمومیت حاد نمیشویم. تنها موردی که میتوانیم از مسمومیت حاد با استفاده از تابه گزارش کنیم مربوط به تب پلیمری است. البته این یک مورد استثنایی و مرتبط با حوادثی است که هنگام پخت و پز با تابه تفلون رخ میدهد. البته بدن ما سیستمهای مختلفی برای دفع سموم از طریق کلیهها، کبد، ریهها و پوست دارد.
اما برخی سموم قبل از خروج از بدن، آسیبهای موقتی مانند سوختگی، استفراغ، اسهال، سرفه و سرگیجه ایجاد میکنند. اما گاهی اوقات ممکن است آسیبهای سیستماتیک اتفاق بیفتد که معمولاً خاموش است و قبل از دفع سم میتواند باعث آسیب به اندامهای داخلی یا مسدود کردن هدایت عصبی شود.
ویژگی ماهیتابه سالم یا بیخطر
تابههای سالم آنهایی هستند که سموم را به غذایی که در آنها میپزیم منتقل نمیکنند. این عامل عمدتا به مواد بهکاررفته در تابه بستگی دارد. بنابراین ما میخواهیم ماهیتابه را با توجه به موادی که با غذا در تماس است آنالیز کنیم. عوامل دیگری نیز وجود دارند که میتوانند بر سمیت و خطرناک بودن تابه تأثیر بگذارند، مانند: دمایی که از آنها هنگام آشپزی استفاده میکنیم، استفاده یا عدم استفاده از چربی و اینکه آیا ماهیتابه، نو، فرسوده یا خراشیده شده باشد یا نه.
انواع تابه با توجه به مواد بهکاررفته در ساخت
تابه های تفلون
جزء اصلی تفلون PTFE یا پلی تترافلوئورواتیلن است که مادهای با اثرات زیست محیطی و بهداشتی محسوب میشود. زیرا در فرم جامد خود بی اثر است و ارگانیسم و اثرات منفی آن در دماهای بالاتر از دمای لازم برای پخت و پز به بدن منتقل شده و آسیبهای جدی در پی دارد. در سالیان گذشته برای ساخت بعضی از ظروف پلی تترافلوئورواتیلن، از پرفلوئورواکتانوئیک اسید(PFOA) استفاده میشد. این ماده زنگ خطر سمی بودن تفلون را به صدا درآورد. PFOA از سال 2015 در ساخت PTFE به کار برده نمیشود. البته در حال حاضر PTFE موجود در تابهها، میتواند با خیال راحت برای پخت و پز استفاده شود و از حوادث ناشی از گرم شدن بیش از حد ظروف، جلوگیری کند.
ماهیتابه تیتانیومی
تیتانیوم یک فلز غیرسمی و خنثی است. در صورتی که چیزی که ما به دنبال آن هستیم فقدان سمیت در مواد آن باشد، تیتانیوم، به وضوح، یک انتخاب مناسب برای پخت و پز است. تابه تیتانیومی یک ظرف بسیار سبک و راحت برای حمل و نقل و جابجایی است که به سرعت گرم میشود، اما کیفیت نچسب بودن را ندارد.
ماهیتابه شیشهای
ماهیتابههای شیشهای مانند شیشه بوروسیلیکات، ینا یا پیروسرام، هیچ سمی به غذا منتقل نمیکنند؛ حتی اگر غذا به طور تصادفی بسوزد یا به دمای بسیار بالایی برسد. اگرچه برخی از این کریستالها ممکن است در ترکیب خود حاوی مقداری فلز سنگین باشند (معمولاً به دلیل اینکه به طور طبیعی در مواد خام آنها وجود دارند)، اما هرگز به غذا منتقل نمیشوند. این به این دلیل است که آنها معمولاً فلزات آزاد نیستند و مهمتر از همه، به این دلیل است که دمای بالایی که در ساخت این محصولات استفاده میشود، باعث انجماد شیشهای شده و از ترکیب شدن آنها با غذا جلوگیری میکند.
ماهیتابه آهنی
در مورد ماهیتابه آهنی باید بگوییم که آهن آزاد شده از این ظروف هنگام پختوپز، جذب غذا میشود. این امر عمدتاً زمانی مورد توجه خواهد بود که غذا کمبود آهن داشته باشد یا به درستی جذب نشود. بنابراین یک تابه آهنی که فلزات سنگین دیگری در آلیاژ خود نداشته باشد، یک تابه سالم محسوب میشود.
ماهیتابه آلومینیومی
آلومینیوم مادهای است که اغلب در ماهیتابه پیدا میکنیم؛ زیرا سبک است و رسانای بسیار خوبی برای گرما است. بنابراین، ما فقط میتوانیم تابههای آلومینیومی یا تابههایی را پیدا کنیم که پایه آنها فویل آلومینیومی با روکش نچسب یا پایه آلومینیومی ریختهگری شده با روکش نچسب باشند.
در یک ماهیتابه آلومینیومی، فلز همیشه با غذا در تماس است. خطر آلومینیوم که یک فلز نوروتوکسیک محسوب میشود در ارتباط با آلزایمر است. اگرچه هنوز علت آن مشخص نیست، اما واضح است که رابطهای مرموز بین آلزایمر و آلومینیوم وجود دارد. آلومینیوم آنودایز شده تنها نوع آلومینیومی است که در هنگام پخت و پز، فلز را در غذا آزاد نمیکند، زیرا آنودایزکردن سطح تابه را رسوخناپذیر میسازد.
ماهیتابه استیل ضد زنگ
ماهیتابههای استیل نچسب نیستند. آنها ظروف مقاومی هستند که میتوانند جامد باشند یا پایه آلومینیومی و مسی داشته باشند. چراکه فولاد ضد زنگ رسانای خوبی برای گرما نیست.
برای افرادی که به نیکل، کروم یا هر یک از فلزات حاوی فولاد ضد زنگ حساسیت دارند و افرادی نمیخواهند در معرض مواد سمی باشند، توصیه میشود از این تابهها اجتناب کنند.
استفاده صحیح از تابه
به عنوان یک قاعده کلی، از هر نوع ماهیتابهای که استفاده میکنیم، همیشه باید این توصیهها را برای استفاده سالم از آنها در نظر بگیریم:
از حرارت متوسط استفاده کنید: تابهها را با حرارت متوسط گرم کنید و از شعلههای حرارت بالا و ناگهانی اجتناب کنید. اگر حرارت شعله زیاد باشد، باعث رسیدن خیلی سریع روغن به نقطه دود، سوختن غذا، تغییر شکل تابه و از بین رفتن حلالها میشود. در مورد حلالها باید بگوییم که ظروف نچسبی وجود دارند که از حلالها در ساخت آنها استفاده شده است که در دمای بالا تبخیر شده و در نتیجه تابه خاصیت نچسب خود را از دست میدهد.
تابه را خالی گرم نکنید: عدم انجام این کار باعث میشود تابههای تک جداره فلزی، شدیدتر داغ شوند که این کار غذا را بیکیفیت و پخت آن را ناپایدارتر میکند.
تابه را بدون مراقبت روی آتش رها نکنید: یک حادثه معمولی مانند سوزاندن روغن و غذا، میتواند به ماهیتابه شما آسیبهای جدی وارد کند.
همیشه ماهیتابه را با چربی یا حداقل مقداری مایع استفاده کنید.
از ماهیتابه برای نگهداری غذا استفاده نکنید: وقتی غذا آماده شد، باید آن را از تابه خارج کرده و در آن نگهداری نکنید.
ماهیتابهها را داخل هم قرار ندهید: اگر میخواهید این کار را برای صرفه جویی در فضا انجام دهید، باید بین آنها محافظ قرار دهید.
تمیز کردن: در هر نوع ماهیتابهای، مهم است که بعد از هر بار استفاده آن را تمیز کنید و مواد غذایی و چربی باقی مانده را به درستی پاک کنید.
ماشین ظرفشویی: هر ماهیتابهای (به جز آهنی) را میتوان در ماشین ظرفشویی شست. اما در مورد تابههای نچسب، توصیه نمیشود. زیرا مواد شوینده و به خصوص محلولهای موجود در ماشین ظرفشویی، سطح ظرفهای نچسب را خراب میکند.
